Chỉ hơn trăm mét đường, nhưng có đến gần chục người dân buôn bán đồ cổ bình dân. Vài chục năm hoạt động, có thời gian bị cấm không được buôn bán, vắng bóng những món đồ cổ khiến du khách nao lòng. Thế rồi, bằng một sự thuyết phục nào đó, những người này tiếp tục được hoạt động, như là để giới thiệu về văn hóa Huế, giúp cho Huế thêm trữ tình. Người ta nói rằng, đoạn đường này không chỉ giúp người dân và giới sưu tầm đồ cổ Huế có một sân chơi, mà là nơi để du khách trong và ngoài nước hiểu sâu hơn, toàn diện hơn về Huế. Các món đồ là những minh chứng về dòng chảy văn hóa và thời hoàng kim trong các hoạt động buôn bán xưa của đất Thần kinh.

Gặp gỡ, nói chuyện, những người bán hàng đều rất giản dị, mộc mạc sẵn sàng tiếp chuyện cả giờ đồng hồ. Khách chỉ ngắm thôi, không mua chủ cũng vui vẻ trả lời tất cả những câu hỏi. Điều đặc biệt là, đồ cổ và giá cả cũng thật bình dân. Chỉ vài chục đến vài trăm ngàn là có thể sở hữu một món đồ đẹp. Tại đây có rất nhiều loại gốm cổ từ thời Lý, Trần, Lê, Nguyễn, Chăm… hay các loại tiền cổ, đồ dùng trong các gia đình bình dân, hoặc đồ nội phủ (gia đình quan lại) như lược chải tóc, đèn, cốc uống nước, bình hoa, hũ, âu, liễn, ấm, tẩu thuốc…Qua tìm hiểu, đồ cổ ở đây chủ yếu được thu lượm, trao đổi từ những người làm nghề thuyền chài trên sông Hương. Chính xác hơn, chúng được trục vớt dưới lòng sông Hương và một vài con sông khác ở Huế.

Phải khẳng định, sông Hương đã bồi đắp cho Huế một lượng lớn “phù sa văn hóa”, và không ai có thể biết được, dưới lòng nó, còn lưu chứa bao nhiêu đồ cổ. Nhà nghiên cứu, cũng là nhà sưu tập đồ cổ Hồ Tấn Phan, hiện sở hữu đến cả vạn đồ cổ được vớt từ dưới lòng sông Hương, cho rằng: “Chính những người thuyền chài đã “đánh thức” những món đồ nằm im lìm dưới lòng sông. Không có họ thì hiện nay, nhiều cổ vật quý mang đậm đấu ấn này vẫn ngủ yên dưới sông. Và nếu chỉ có các lăng tẩm thôi, cùng những kiến trúc triều Nguyễn, thì sẽ thiếu những “sứ giả” văn hóa, nói trực tiếp với con cháu đời sau biết cha ông họ từng sống và sinh hoạt thế nào”.

Vì hiểu rõ giá trị của những hiện vật đang có, và cả những món đồ mà một số người đang bày bán ở đường Trần Hưng Đạo, ông Phan có thể chứng minh cho bất cứ ai những cứ liệu văn hóa rất thuyết phục và khoa học về sự phát triển của kinh đô Huế xưa.

Người buôn bán có thu nhập thất thường, có những ngày chẳng bán được món nào. Nhưng họ vẫn duy trì nghề, vẫn cắt cử người đi thu mua ở những nhánh sông hoặc liên lạc với “mối quen” để lấy hàng. Cái nhìn của họ, công việc của họ đôi lúc vắng khách giống như người đang chiêm nghiệm. Nhưng chắc chắn, họ luôn thấy vui, vì là những người giúp cho bao nhiêu người khác được quay trở lại quá khứ xưa để thêm hiểu lịch sử nước mình.

Phố phường xứ Huế khá bình lặng. Những người buôn bán đồ cổ và khách thăm, mua cũng bình lặng, như một nét chấm phá dịu dàng rất đặc trưng mà mỗi lần đến Huế, tôi đều muốn ghé qua.